Ένα κοινό λάθος στις επιχειρήσεις
Δύο επιστήμονες μελέτησαν πώς κάνουν λάθος οι μεγάλες
εταιρείες που μπορούν να προσλάβουν τους πιο ταλαντούχους ανθρώπους. Και η
θεωρία τους είναι πλήρως εφαρμόσιμη στο ποδόσφαιρο
Η γνώση, το ταλέντο και η καινοτομία αποτελούν κεντρικές
έννοιες στις επιχειρήσεις την τελευταία δεκαετία. Σε ένα περιβάλλον ραγδαίων
αλλαγών, χρειάζονται εργαζόμενοι, ολοένα και μεγαλύτερης δυναμικότητας και
ικανοτήτων, κι όποιοι τους έχουν, διαθέτουν το καλύτερο πλεονέκτημα: σύμφωνα με
γκουρού της διαχείρισης, όπως τον Thomas Davenport και τον Lawrence Prusak, ο
πιο αποτελεσματικός τρόπος με τον οποίο οι εταιρείες συνεχίζουν να’ναι
ανταγωνιστικές είναι η «πρόσληψη έξυπνων ανθρώπων τους οποίους πρέπει να
αφήσουν να μιλήσουν ο ένας στον άλλο».
Αλλά αν αυτό είναι το κλειδί για το μέλλον, κι αν οι μεγάλες
επιχειρήσεις έχουν εστιάσει στο ταλέντο και μπορούν να προσλάβουν τους πιο
ικανούς, γιατί να πάρουν παράλογες αποφάσεις; Γιατί μερικές αποτυγχάνουν; Ένα
δίλημμα σε πλήρης εφαρμογή στη Ρεάλ Μαδρίτης: αν έχει ταλαντούχους παίκτες, αν
έχει τις πιθανότητες, χρόνο με το χρόνο, της ενσωμάτωσής των παικτών της ελίτ,
γιατί να δεν πετυχαίνει τ’αναμενόμενα αποτελέσματα;
Μια σχετική θεωρία
Ο Andre Spicer, καθηγητής της οργανωτικής συμπεριφοράς στο
Cass Business School (City University of London) κι ο Mats Alvesson, καθηγητής
στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης (Πανεπιστήμιο του Lund, Σουηδία),
έδωσαν απάντηση σε τέτοια ερωτήματα όσον αφορά τις επιχειρήσεις, στο άρθρο «Μια
βλακωδώς-βασιζόμενη Θεωρία των Οργανισμών», και τα περισσότερα απ’τα
συμπεράσματά τους, τα οποία αρθρώνονται στο πλαίσιο της θεωρίας της «βλακώδους
λειτουργικής» βρίσκουν εφαρμογή στο ποδοσφαίρου. Οι μεγάλες ομάδες έχουν δομές
που δεν διαφέρουν πολύ απ’τους σύγχρονους οργανισμούς και οι διαδικασίες λήψης των
αποφάσεών τους μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά, και πολλά απ’τα λάθη τους.
«Συχνά οι εταιρείες προσπαθούν να δημιουργήσουν μια επιφανειακά
φωτεινή εικόνα αντί της ανησυχίας ότι υπάρχει κάποια ουσία από κάτω»
Ο Spicer διαβεβαίωσε στην El Confidencial ότι ένα απ’τα πιο
συνηθισμένα λάθη είναι ότι «οι οργανισμοί δαπανούν σημαντικά χρηματικά ποσά για
την οικοδόμηση της μάρκας τους. Αλλά προσπαθούν να δημιουργήσουν μια
επιφανειακά φωτεινή εικόνα αντί της ανησυχίας ότι υπάρχει κάποια ουσία από κάτω».
Η δημιουργία μάρκας έχει μια εμμονή στην Ρεάλ Μαδρίτης, με στόχο την επίτευξη
μιας καλής θέσης στην παγκόσμια αγορά και την δημιουργία πόρων για την
επιχείρηση. Αυτό το είδος της διαχείρισης φαίνεται να ήταν μια επιτυχία, αλλά
έχει δημιουργήσει ένα πρόβλημα, επειδή προσπάθησε να αυξηθεί δίνοντας προτεραιότητα
στη μάρκας παρά στην ουσία. Έχει αποκτήσει πολλούς γνωστούς παίκτες που προσδίδουν
λάμψη στο σύλλογο στα μέσα ενημέρωσης, αλλά όχι εκείνους που θα μπορούσαν να
ταιριάξουν καλύτερα στο ρόστερ και στις ποδοσφαιρικές του ανάγκες. Έχει
επιτευχθεί μεγαλύτερο διεθνές ενδιαφέρον, αλλά δεν έχει βελτιωθεί η τεχνική
απόδοση, η οποία συνήθως είναι το κλειδί για να λειτουργήσει μια εταιρεία σταθερά.
Κάντε το πιο εύκολο
Μια δεύτερη πτυχή της θεωρίας των Spicer και Alvesson έχει
να κάνει με την κατασκευή άκαμπτων οργανισμών, οι οποίοι δεν υποστηρίζουν την
εσωτερική διαφωνία κι όπου υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες στο να προταθούν διάφορες
επιλογές στις οποίες η εταιρεία έχει επιβληθεί. Στη Ρεάλ Μαδρίτης, αυτή η
ένταση ήταν χειροπιαστή όταν διάφορα τεχνικά στελέχη έχουν εκθέσει διαφορετικά
οράματα απ’του προέδρου σχετικά με το πώς να διαχειριστεί το ποδόσφαιρο. Σύμφωνα
με τον Spicer, η βλακώδης λειτουργική «έχει να κάνει με το να ακολουθείς πάντα
αυτό που θέλουν οι ανώτεροι σου, και να κάνεις πάντα αυτό που λένε ... Έτσι κατά
κάποιον τρόπο η βλακώδης λειτουργική είναι μια μεγάλη συλλογική απάτη στην
οποία συμμετέχουν όλοι. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο αυτοκράτορας είναι γυμνός, αλλά
είναι πιο εύκολο και λιγότερο περίπλοκο να συμφωνήσουμε μαζί του». Αυτό που τονίζει
ο Spicer είναι ότι αν κατασκευαστούν οργανισμοί όπου η διαφωνία τιμωρείται, το
αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι άλλο απ’την ακαμψία, και μαζί μ’αυτή, χειρότερα
αποτελέσματα.
«Οι βελτιώσεις μακροπρόθεσμα αγνοούνται και οι χρήσιμες
λύσεις απορρίπτονται απλώς και μόνο επειδή πιστεύεται ότι έχουν φύγει απ’τη
μόδα»
Στην τρίτη περίπτωση, όπως είπε ο Alvesson στην El
Confidencial «στο μέτρο που η οικονομία κινείται απ’την παραγωγή και την
ικανοποίηση των αναγκών μέχρι την πειθώ και τα ουσιαστικά αγαθά, οι συγκρίσεις
με τους άλλους γίνονται το κέντρο της ζωής μας και είναι όλο και πιο έντονες».
Αυτό, που είναι ένα ενδημικό κακό στις επιχειρήσεις, είναι ιδιαίτερα αληθές
στον αθλητικό στίβο, όπου ο ανταγωνισμός υποχρεώνει πάντα τη μέτρηση με τ’αποτελέσματα
των άλλων. Το πρόβλημα προκύπτει όταν αυτή η νοοτροπία καταλήγει να καθορίζει
τη στρατηγική της επιχείρησης. Η έλλειψη μιας συγκεκριμένης ιδέας, ενός διαρκούς
πρότζεκτ, επί της ουσίας, είναι ένα σημαντικό πρόβλημα στη Ρεάλ Μαδρίτης, η
οποία έχει υφάνει αντιδραστικά αθλητικά πρότζεκτ. Μερικές φορές, έχει προσλάβει
προπονητές για την αντιμετώπιση του μεγάλου αντιπάλου, κι άλλες, απλώς επειδή
ήταν αντίθετοι με τον προηγούμενο: ο Αντσελότι ήρθε επειδή είχα ένα πολύ
διαφορετικό στιλ απ’τον Μουρίνιο κι ο Μπενίτεθ γιατί ήταν το αντίθετο του
Αντσελότι. Η τελική συνέπεια αυτού του τύπου διαχείρισης στις επιχειρήσεις, καταδεικνύει
ο Alvesson, είναι ότι «αγνοούνται μακροπρόθεσμα οι βελτιώσεις και οι χρήσιμες
λύσεις απορρίπτονται απλώς και μόνο επειδή πιστεύεται ότι έχουν φύγει απ’τη
μόδα». Κάτι τέτοιο έχει συμβεί στην Concha Espina, όπου η μεσοπρόθεσμη εργασία φαίνεται
να μην έχει θέση.
Το προφανές ερώτημα
Και είναι παράδοξο, αν λάβει κανείς υπόψη τη διαχείριση που
έχει γίνει στο τμήμα μπάσκετ, η οποία έδωσε ένα επιτυχημένο μοντέλο, υφαίνοντας
γύρω από μια βάση αφοσιωμένων διεθνών παικτών, έναν προπονητή με μια σαφή ιδέα την
οποία είχε τον χρόνο ν’αναπτύξει, ένα ρόστερ που ανανεώνεται κάθε χρόνο, αλλά
χωρίς να διαλυθεί ο πυρήνας του κι επαρκής ελευθερία δράσης στον τεχνικό. Μ’αυτές
τις δυνατότητες, έχει χτιστεί μια ομάδα που έχει περάσει πολλά χρόνια δίνοντας
καλά αποτελέσματα και προσελκύει τον κόσμο στις κερκίδες. Το προφανές ερώτημα
είναι γιατί δεν έχει προαχθεί το μοντέλο σε κύρια κατηγορία της επιχείρησης.
«Πολλή εικόνα, λίγη ουσία, χαμηλή ανοχή στην εσωτερική
διαφωνία και καμία μεσοπροθεσμικότητα εγγυάται συνήθως την αποτυχία»
Η ιδέα ότι οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι είναι μεγάλες επιχειρήσεις
και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τα κριτήρια των επιχειρήσεων, οδηγεί συχνά
στην εισαγωγή κάποιων απ’τα λάθη που έγιναν από σύγχρονους διοικητικούς. Τείνουν
να ξεχνούν με πολύ μεγάλη σημασία αυτό που αποτελεί τον πυρήνα των
επιχειρήσεων, το οποίο είναι το τεχνικό (σ’αυτή την περίπτωση το καθαρά ποδοσφαιρικό),
το οποίο διαθέτει λογική, χρόνους και τις δικές του ανάγκες, κι αντ’αυτού ποντάρουν
πολύ περισσότερο στην λάμψη παρά στην οικοδόμηση ενός καλού προϊόντος. Με λίγα
λόγια: πολλή εικόνα, λίγη ουσία, χαμηλή ανοχή στην εσωτερική διαφωνία και καμία
μεσοπροθεσμικότητα εγγυάται συνήθως την αποτυχία.
